Waarom op reis?

De zonsverduistering van 11 augustus 1999 stelt op het eerste gezicht niet veel voor: maximaal zo'n twee minuten totaliteit in een strook van een kleine 100 km. Een mooie hemel met één wolk op de verkeerde plaats, en je hebt het gemist. In Nederland zie je toch ook een meer dan 90% verduisterde zon. De totaliteit zie je wel in de krant of op TV. Dus blijf maar thuis. Of niet soms?

"Na het zien van een gedeeltelijke zonsverduistering vragen sommigen zich af waarom er zoveel ophef wordt gemaakt over totale verduisteringen. Maar een gedeeltelijke eclips zien en zeggen dat je een zonsverduistering hebt meegemaakt, is net zoiets als buiten een concertzaal gaan staan en zeggen dat je naar de opera bent geweest. In beide gevallen heb je de gebeurtenis feitelijk gemist."

Jay M. Pasachoff (1983)

Tijdens een echte totaliteit wordt het veel donkerder dan bij een 99% eclips, alleen bij een totale eclips zijn de zgn. vliegende schaduwen, de diamantring, de parelsnoereffecten, de chromosfeer, de protuberansen en last but not least de zonnecorona met fantastische streamers en poolstralen zichtbaar. Alleen bij een totale zonsverduistering wordt iedereen emotioneel geraakt, van jong tot oud, van volstrekte leek tot doorgewinterde astronoom. Dus, als het even kan, toch maar niet thuisblijven.

Talrijk zijn de mooie beelden van zonsverduisteringen in kranten en tijdschriften als Zenit. Daaronder zijn semiprofessionele foto's gemaakt door gevorderde astrofotografen en opnamen met behulp van speciale filters en ccd-technieken van vakastronomen. Daar kun je als eenvoudige amateur toch niet aan tippen.

Inderdaad, het maken van dergelijke foto's is niet voor iedereen weggelegd. Maar... ook de mooiste foto's doen geen recht aan wat je visueel ziet: de helderheid van de corona verloopt vanaf de zon tot de buitenste gebieden met een factor 10.000. Dat zie je alleen met het blote oog! Daar kan geen fototoestel tegenop. Video- en TV-beelden tonen al meer van de sfeer en de sensatie dan mooie foto's: je ziet de scene, je ervaart uitingen van mensen en dieren. Maar de afbeeldingen van de corona zijn doorgaans veel slechter dan van goede foto's. Zulke TV-beelden staan daarom toch ver af van de visuele indruk als je er zelf bij bent. Onvervangbaar is met name dat wat je dan emotioneel meemaakt. Dus, als het even kan, toch maar zelf gaan kijken.

Hoe en waar u de eclips gaat bekijken, staat u vrij. Maar ga! Een totale zonsverduistering is een onvergetelijke ervaring. En als u ons niet gelooft, lees dan de reacties van een aantal ooggetuigen van de eclips van 1998 in het Caraïbisch gebied:

Katleen Wils (4 jaar) uit België: 'Dit is fantastisch; zoiets heb ik nog nooit gezien. Dat moet ik mijn vriendinnen vertellen.'

Hans Prinse (bij de nadering van de totaliteit): 'In het westen golft een muur van zwartheid over de lage heuvels, slokt ze op en raast als een donderbui op ons af, massief, huiveringwekkend.' Reinder Bouma (in Venezuela:) 'Net vóór de totaliteit zag ik vliegende schaduwen, niet op de grond, maar in de richting van de zon: de helderheid van de zon fluctueerde zoals een heldere ster bij slechte seeing!'

De Duitse Silvia Kowollik en Guy Nason (uit een groep van 65 amateurs uit Toronto) op Curaçao zagen schaduwbanden op een wit laken, net voor de totaliteit: '...flikkerend als golvende schaduwen op de bodem van een zwembad of als 'kringelende rookslierten'.

Wil Carton bij het verschijnen van de eerste diamantring: 'Ongelooflijk. De zon is veranderd in een ineenkrimpende fel schitterende diamant op een zilverkleurige ring rondom een eboniet-zwarte schijf waarvan we weten dat het de maan is... Nog nooit heb ik foto's gezien die dit natuurgetrouw weergeven. Altijd verdrinken zulke details in het onvermogen van de emulsie om deze intensiteitsverschillen te overbruggen...Het is drie en een halve minuut zo donker als op een Nederlandse zomeravond drie kwartier na zonsondergang....Dan is de betovering afgelopen. Het is alsof de natuur, heel even maar, een ongekend mysterie heeft geopenbaard en ons nu rigoureus terugwerpt in het gewone bestaan. '

Marcel Akkermans: 'Wat mij aangegrepen heeft, is de snelheid waarmee het vooral in de laatste minuten voor de totaliteit donkerder wordt. Niet eens zozeer de hemel, maar juist de omgeving (het landschap, de horizon) wordt snel grauwer en donkerder... Het is alsof je om je heen de energie ziet en voelt wegvloeien... Iets wat ik niet verwacht had was de intense zwartheid van de maan, alsof hij 'zwart licht' uitstraalt.'

Hans de Rijk (op Curaçao): 'Volgens mijn vrouw heb ik tijdens de totaliteit allerlei onsamenhangende zinnen geschreeuwd. Zelf herinner ik me alleen nog dat ik spontaan 'hoera!' riep toen de eerste zonnestralen als een laserflits weer verschenen.'

De Antilliaan Orlando Cova: 'Ik ben blij dat ik gisteren niet dood ben gegaan, anders kon ik dit nu niet ervaren'. Jim O'Connor op een schip nabij Aruba: 'De corona lijkt wel naar je toe te komen; je kunt hem haast aanraken. Je ziet een zwarte inktvlek in de lucht met dun geschilderde lichtflarden eromheen. De corona lijkt een stilstaand maar levend lichaam...Het ging zo snel voorbij: de kortste drie minuten ooit.'

Fred Espenak (NASA) op Aruba: 'Ik had aan deze eclips duizenden computerberekeningen gedaan, er een boek erover geschreven, er een internetsite van bijgehouden, en nu gebeurde dus wat de wetten van de hemelmechanica hadden bevolen. Ik ervaar mijn 14de eclips, en ben getuige van het uurwerk van het universum. Ik voel me vereerd, vol ontzag en ben verbaasd over wat er hier gaande is... Tranen rollen over mijn gezicht, mijn stem klinkt verstikt van emotie... Op het eind roept een klein meisje: 'Papa, ik wil nog niet dat de zon weer gaat schijnen'. Ze verwoordde treffend wat we allemaal dachten.'

Waarom op reis?

Een verschil van dag en nacht!