Espenak in Utrecht

Espenak is bij het sterrenkundig publiek vooral bekend als eclipsdeskundige. Hij verzorgt o.a. de NASA-eclipsbulletins en websites over zonsverduisteringen en zijn foto's van de recente verduistering op Aruba sieren de pagina's van Zenit juli/augustus 1998, Sterren en Planeten 1999 en de voorkant van de Sterrengids 1999. Minder bekend is dat zijn eclipswerk ook voor hem slechts een -- enigszins uit de hand gelopen -- hobby is.

Amateur

Espenaks eigenlijke astronomische onderzoek betreft hoge-resolutie infraroodspectroscopie van planeetatmosferen, hetgeen hij doet op het bekende NASA Goddard Space Flight Center in Greenbelt. Maar eclipsen zijn zijn eigenlijke passie, al sinds hij op achttienjarige leeftijd een totale verduistering zag in North-Carolina. Sindsdien heeft hij over de gehele wereld veertien eclipsen bezocht, waarvan hij er elf ook daadwerkelijk heeft kunnen zien.

Aanvankelijk deed hij zijn voorspellingen aan eclipsen alleen voor eigen gebruik. Zijn computerprogramma's baseerde hij op de rekenmethoden van Jean Meeus, met wie hij al lang correspondeert, maar wie hij tijdens dit bezoek aan Europa voor het eerst echt heeft ontmoet. Tot begin jaren negentig publiceerde het US Naval Observatory voor iedere totale eclips een speciaal bulletin met astronomische en klimatologische voorspellingen. Daarvoor had het drie fulltime personeelsleden in dienst, hetgeen al te zeer op het budget ging drukken. Nadat men definitief te kennen had gegeven om te gaan stoppen, heeft Espenak, samen met Jay Anderson, in 1993 het vaandel overgenomen en de NASA bereid gevonden om de eclipsbulletins te publiceren als officiële NASA Reference Publications. Al bij al schat hij dat hij nu ca. 25% van zijn werktijd besteedt aan eclipsen, maar net als iedere andere amateur moet hij vakantie opnemen voor zijn eclipsreizen. Voor NASA heeft het eclipswerk geen echt wetenschappelijke betekenis, maar men ziet het als een goede PR-activiteit.

Tips voor 1999

Zelf gaat Fred Espenak komende zomer naar centraal Turkije, waar de verwachte weersomstandigheden optimaal zijn. Dit in tegenstelling tot de meeste Amerikanen, die een voorkeur aan de dag leggen voor Zuid-Engeland: in dat gebied is nu al geen hotel meer vrij rond 11 augustus, ofschoon de verwachte weersomstandigheden daar het slechtste zijn voor heel Europa. Hoewel hij uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar het klimaat in de totaliteitszone, adviseert hij om klimaat niet te verwarren met weer. Klimaat is een statistisch gemiddelde en een goed klimaat is geen garantie voor goed weer tijdens een eclips. Waarnemers die er voor kiezen om in Europa te blijven, adviseert hij om mobiel te blijven en eventueel nog de avond voor de eclips de plannen bij te stellen, op basis van actuele weersvoorspellingen en satellietfoto's.

Maak in ieder geval tijd vrij en ga naar de totaliteit! Denk niet dat het vanuit Nederland, met een 94 % verduistering, ook mooi zal zijn. Totaal of niet is letterlijk een verschil van dag en nacht. Is het uw eerste verduistering, kijk dan vooral met het blote oog. Hoe mooi de foto's in Zenit en andere bladen ook zijn, uw eigen ogen zien de corona veel beter. Gaat u toch fotograferen, dan adviseert Espenak om vooraf veel te repeteren, zodat u alle handelingen precies weet. Spreek ze eventueel stap voor stap in op een cassettebandje en draai dat tijdens de eclips af. Maar reserveer minstens de helft van de totaliteit voor visueel waarnemen.

U loopt echter het risico om opgezadeld te worden met een onschuldige maar toch kostbare verslaving: na je eerste eclips, wil je er geen één meer missen, aldus Espenak.

Tekst: Edwin Mathlener. Overgenomen uit Zenit februari 1999.
 

Terug naar inhoudsopgave

Op naar nummer acht!