Verslag van een eclipstrip:

De beheerder van deze website, Edwin Mathlener, reisde af naar München om de eclips waar te nemen. Samen met een club oud-studiegenoten had hij reeds een jaar geleden afgesproken om bij één van de leden, die tegenwoordig in München woont en werkt, naar de eclips te komen kijken. Maar uiteindelijk zouden we daar niet blijven.

Resultaat van de reis: Een gelukte foto van corona en protuberansen, ondanks lichte bewolking. De eclipsfoto's zijn gemaakt met een 320 mm telelens en digitaal vergroot. 

In de jaren tachtig studeerde ik sterrenkunde in Utrecht. Op het Lab voor Ruimteonderzoek was er toen een hecht clubje studenten en promovendi bezig met afstudeer- en promotie-onderzoek, dat ook regelmatig niet-sterrenkundige activiteiten ondernam. Tijdens deze "uitjes" werd er gezeild, gekanood, geschaatst, gewandeld, etc. Ook na ons vertrek van het lab hielden we contact. -- met de buitenlandse leden meestal per e-mail. De meesten verlieten na enige tijd de sterrenkunde maar tot op de dag van vandaag komen we regelmatig bij elkaar -- vaak naar aanleiding van huwelijken, geboorten of verhuizingen. 

Bij het vorige uitje in 1998 ontstond het plan om samen naar de eclips te gaan kijken, als gast van Sander, die al weer enkele jaren in München woont waar hij tegenwoordig atmosfeeronderzoek doet.

München 10 augustus: het ziet er niet best uit

We hadden afgesproken om op dinsdagmorgen te verzamelen bij Sander thuis, maar zelf was ik zondag al naar München gereisd, samen met Jacqueline die met mij meeliftte. Sander had reeds zijn vriendin Ute uit Berlijn op bezoek met haar zoontje en toen op maandag ook Rens met zijn neef Tim arriveerde werd het appartement al aardig vol. De anderen logeerden intussen in de buurt op een camping en kwamen dinsdagmorgen: Philip en Marlies  en Rob en Ingrid met hun zoontje Yannic. 

De kampeerders wisten intussen waar ze aan begonnen waren: tot en maandag was het weer prachtig, maar 's nachts was het flink gaan regenen. In de loop van dinsdag knapte het weer wel op, maar de verwachtingen voor de volgende dag waren slecht. Wolken en regen werden er voorspeld voor Zuid-Duitsland, maar opklaringen waren niet uitgesloten. Wat nu te doen? Zelf had ik al steeds geroepen dat München een prima uitvalsbasis was voor expedities naar andere delen van Europa, maar eerlijk gezegd had ik niet gedacht dat we de daad bij het woord zouden moeten voegen.

Eerst leek het erop dat het meer naar het westen toe beter zou zijn, maar later werd dat weersproken. Aan de andere kant van de Alpen, in het oosten van Oostenrijk en verder richting Hongarije, daar zou het weer beter zijn. Kaarten erbij, eclipstraject bestudeerd, en ja, het is te doen. Er lopen prima wegen vanuit München door Oostenrijk, richting Oberwart, een klein stadje op de centrale lijn. Even overwegen we om 's nachts te gaan rijden, maar vinden het risico om te laat te arriveren toch te groot. Uiteindelijk vertrekken we rond 17 uur met vijf auto’s richting Oostenrijk. Ute en haar zoon gaan niet mee. Ute moet ook morgen op het DLR zijn en hoopt daar te kijken op de eclipsparty. De eclips zien ze sowieso: Het DLR doet waarnemingen vanuit een vliegtuig en die worden uitgezonden door ZDF.

In een wegrestaurant was de koffiemachine stuk, maar gelukkig verkochten ze in de winkel oploskoffie. Heet water kregen we in een beslagkom.

Overnachting in de auto

Na een rit van ongeveer 8 uur arriveren we rond 1 uur bij een "Rastplatz" langs de snelweg van Graz naar Wenen, nabij de afslag richting Oberwart Het is prachtig helder en we zien nog enkele meteoren van de Perseïdenzwerm overschieten. Eigenlijk was vijf auto's wat veel geweest -- we hadden ook best in minder gepast, zelfs met de apparatuur die we bij ons hebben -- maar nu blijkt dat we in ieder geval allemaal voorin de auto kunnen slapen, met de stoelen in de slaapstand. 

's Nachts is het onrustig op de parkeerplaats. Er arriveren steeds meer auto's en zelfs bussen met eclipstouristen. Meer mensen hebben begrepen dat Oberwart op de centrale lijn ligt. Rond 4 uur begint het te regenen ... Op de radio hoor ik even later dat hevige regenval in het noorden van het land zelfs grote schade heeft aangericht.

Het weer knapt op

Het wegrestaurant gaat rond 7 uur open en doet goede zaken. Met voldoende personeel is men op de drukte voorbereid. Na het ontbijt bekijken we de kaart. Het weer lijkt op te klaren en naar het oosten ziet het er beter uit. Echt Hongarije in willen we niet. Tim heeft geen paspoort maar een identiteitskaart en die is niet geldig voor dat land. Over de radio horen we bovendien dat de wachttijden bij de grens al oplopen tot 1 à 2 uur. Dicht bij de grens ligt het dorpje Grosspetersdorf: dat wordt ons einddoel.

Terwijl we verder naar het oosten rijden knapt het weer verder op. De wegen zijn bijna verstopt en rondom Oberwart regelen agenten het verkeer. Een grasveld bij een benzinestation is met witte linten in vakken verdeeld: geen parkeerplaatsen maar waarneemplaatsen. We zien al enkele grote telescopen staan. Op de radio klinken vooral nummers met het thema zon erin.

We zijn er klaar voor. 

Einddoel: Grosspetersdorf
 

Tijdens de eclips: waarnemen op het dorpsplein.Foto's: Ingrid Janssen. Zie haar homepage voor meer foto's en nog een verslag van deze reis.  Voorbij Oberwart is de drukte over en in Grosspetersdorf lijkt niemand van de eclips gehoord te hebben. We arriveren rond 9 uur en parkeren op het dorpsplein. We kijken nog even rond, maar besluiten vervolgens daar te blijven: op het pleintje is een aardig terrasje voor de noodzakelijke versnaperingen. Na de koffie gaan we camera's opstellen. Ik moest voor de eclipsbrillen zorgen en heb er voldoende meegenomen: altijd handig om zonodig wat goodwill mee te krijgen bij de lokale bevolking. Er verschijnen wat meer mensen met eclipsbrillen in de hand. Een Italiaanse heer loopt rond met een videocamera en koopt later nog wat van onze brillen voor zijn gezin. Hij doet ook een bod op mijn eclipsshirt, maar dat sla ik af.

Het is intussen redelijk helder met hier en daar een wolk. De zon wint aan kracht en de korte broeken komen weer te voorschijn. Een merkwaardig geklepper in de lucht blijkt afkomstig te zijn van ooievaars die huizen in een nest op een naburige schoorsteen.

Eerste contact

Rond 11.25 wordt het eerst hapje genomen uit de zon. De eerste foto's worden gemaakt. Philip, Sander, Rob en ik hebben elk een camera op statief, met telelenzen van verschillende sterkte. Zelf heb ik lang getwijfeld of ik wel zou fotograferen. Het is mijn eerste totale eclips en die moet je vooral beleven. Ik wil echter wat plaatjes maken van het verloop van de partiële fase en domweg wat proberen rond totaliteit. De verrekijker ligt echter klaar om echt te kijken. Ik was er voor gewaarschuwd, maar eigenlijk is die partiële fase doodsaai: iedereen wacht op de totaliteit en het schiet maar niet op.

Bewolking!

Maar opkomende bewolking houdt de spanning er in. Er drijft een altocumulusveld (schapenwolken) over. Twintig minuten uur voor totaliteit schuift dat voor de smalle zonnesikkel. Tot dan waren er in de schaduwen van bomen duidelijke sikkeltjes te zien, veroorzaakt door het camera obscura-effect, maar deze vervagen nu. De bewolking blijft bij ons echter dun en de zonnesikkel zelf blijft goed zichtbaar door de wolken. We boffen nog: naar het noorden toe blijkt de bewolking veel zwaarder te zijn.

Tien minuten voor totaliteit valt op dat het licht merkwaardig van kleur lijkt. In de schapenwolken vlak bij de zon zijn door irisatie prachtige kleuren te zien. We horen vogels fluiten alsof het avond is en het is merkbaar kouder geworden. Ik probeer de aanstormende maanschaduw te zien, maar de omringende bebouwing zit toch wat in de weg. Maar de westelijke hemel is merkbaar donkerder. 

De wolken die tijdens totaliteit voorbij dreven.

Totaliteit

Kort voor totaliteit (12.45) breekt de sikkel in losse stukken: de parels van Baily. Ik probeer vooral dit te fotograferen en druk snel achter elkaar af, omdat ik niet verwacht dat de corona erg fotogeniek zal zijn door de wolken. Plotseling is de verduistering totaal. De zon is veranderd in een zwarte schijf, omgeven door een smalle paarse ring. De wolken storen veel minder dan verwacht. Iedereen joelt en juicht. Welliswaar is de buitencorona niet zo goed te zien, maar de heldere binnencorona vormt een prachtige krans rond de maan.

Het beeld in de verrekijker is prachtig: de paarse corona is verdeeld in ontelbare smalle draden die radieel naar buiten toe lopen. Rond de schijf zien we intens rode protuberansen, eentje is er los gekomen van de zonsrand. Ik ben zo onder de indruk dat ik vergeet te kijken of ik sterren en planeten kan zien: laat ook maar zitten met die wolken. Mijn film is intussen vol en mijn motordrive spint tevreden de film terug. 

Na even twee minuten is het voorbij. Een enkele lichtflits kondigt het einde van de totaliteit aan en de brillen en filters gaan weer op. Veel te snel. Ik heb het gevoel dat ik bij lange na niet alles in me heb opgenomen. Ik heb een impressie maar kon die niet vastleggen. Ik bedenk dat een cassetterecorder handig geweest zou zijn om je visuele impressie gelijk in te spreken, maar waarschijnlijk was dat overstemd door de juichkreten.

Afloop

Het wordt nu weer snel lichter en alles gebeurt in omgekeerde volgorde. Ik maak nog wat foto's van de uitrede, maar we gaan onderwijl lunchen op het terras. De bewolking is intussen weer verdwenen. Op tafel worden ontelbare sikkeltjes geprojecteerd. 
Om 14.30 stappen we weer in de auto voor de thuisreis. Dat doen meer mensen en files houden het verkeer op. Vooral rond Graz staan er ellenlange files. In een poging die te ontlopen duiken Rens en ik met onze auto’s van de snelweg af, de stad in, maar daar wordt je niet echt vrolijk van. Erg druk. Ik verlies Rens' auto uit het oog. Een eindje buiten Graz moet ik tanken en loop op het tankstation bekenden tegen het lijf, collega-vrijwilligers van Sterrenwacht Sonnenborgh. Ook zij hebben nabij Graz de eclips bekeken onder goede omstandigheden.

Op de radio valt te horen dat in Duitsland de omstandigheden inderdaad slecht waren. Hier en daar had men rond totaliteit een opklaring van enkele minuten. Ook in Salzburg en Wenen was het bewolkt. De keuze om op reis te gaan was correct. Het nieuws meldt dat ondanks alle voorlichting toch nog 25 Oostenrijkers oogletsel hebben opgelopen. Een ander item is wat te doen met de nu overbodig geworden eclipsbrillen: men start inzamelingsacties voor Afrika 2001. Terwijl we München naderen begint het weer te stortregenen. Het is amper veilig om door te rijden, maar we zijn doodop en willen naar bed. Terug in München staat er ruim 1100 km extra op de teller.

De volgende morgen ga ik met Sander mee naar het DLR. Daar kan ik via Internet een reeds eerder klaargemaakte update van de eclipswebsite activeren. Een echt verslag toevoegen lukt helaas niet; daarvoor is de verbinding niet goed. Dat moet maar wachten tot na mijn vakantie. Ik kijk nog snel even op de dagteller en schrik als ik zie dat bijna 30000 bezoekers langs zijn geweest op de 11de.

Tekst: Edwin Mathlener. Foto's: Edwin Mathlener, tenzij anders vermeld. Met dank aan Philip Verlinde voor het toezenden van zijn impressies van de trip.
 
 

Terug naar inhoudsopgave

Fotogalerij